​ေလထု ႏွင္​့ ​ေလ​ေၾကာင္​းပညာ

ေလထု ႏွင့္ ေလေၾကာင္းပညာ
*********************

✴    ေလယာဥ္ပ်ံသည္ ေလထဲတြင္သြားေသာယာဥ္ျဖစ္
၏။ ေလကိုအမွီျပဳ၍ ပ်ံသန္းႏိုင္ျခင္းျဖစ္၏။ ေလမ႐ွိ
လ်ွင္ ေလယာဥ္ပ်ံဟူ၍ ေပၚေပါက္ မလာႏိုင္ ။သို႔ေသာ္
လူတို႔သည္ ေလေၾကာင္းစီးပြားလုပ္ငန္းနယ္ပယ္ႀကီး
( Aviation Industry ) ၏ အေျခခံအက်ဆံုးမွာ ' ေလ '
ျဖစ္ေၾကာင္းကို ေမ့ေလ်ာ့ထားတတ္ၾကသည္။ ေလယာဥ္မေပၚမီက ေ႐ွးဦးတီထြင္သူတို႔သည္ ေလကို
ေလ့လာစူးစမ္းၾကသည္။

✴     ေလသည္ ကမၻာေျမႀကီးကို ဝန္းရံပတ္ထားေသာ
ဓာတ္ေငြ႔ ေရာျဖစ္သည္။ ေလထု ( atmosphere ) ဟု
လည္းေခၚၾကသည္။ ေလဟုေခၚေသာ ဓာတ္ေငြ႔ေရာ
သည္ ကမၻာ့မ်က္ႏွာျပင္မွသည္ အာကာသအထိ ပ်ံႏွံေန
သည္။ ကမၻာ ပတ္လည္တြင္ ေလထုတည္တံ့ေနေအာင္
ကမၻာ့ဆြဲအားက ဆြဲငင္ထားသည္။ ေလတြင္ပါဝင္ေသာ
ဓာတ္ေငြ႔မ်ားသည္ လြတ္လပ္စြာေရြ႔လ်ား ေရာႁပြမ္းေန
ၾကသည္။ ဓာတ္ေငြ႔ ေမာ္လီက်ဴးမ်ားသည္ ေလထုကို
ျဖတိသန္းသြားေသာ ေနေရာင္ျခည္ ႏွင့္ ထိေတြ႔႐ိုက္
ခတ္မိေသာအခါတြင္ အေရာင္မ်ိဳးစံုျဖာထြက္သည္ ။
အျပာေရာင္သည္ အျခားအေရာင္မ်ားထက္ ပိုမိုအား
ေကာင္းသျဖင့္ မိုးေကာင္းကင္သည္ ျပာႏွမ္းေနရျခင္း
ျဖစ္၏။

✴     ေလထဲတြင္ အခ်ိဳးအစားအမ်ားဆံုး ပါဝင္ေသာ
အဓိကဓာတ္ေငြ႔ႏွစ္မ်ိဳးမွာ ႏိုက္ထ႐ိုဂ်င္ ႏွင့္
ေအာက္စီဂ်င္ ျဖစ္၏။ ႏိုက္ထ႐ိုဂ်င္ က ၇၈% ႏွင့္
ေအာက္စီဂ်င္ ၂၁% ပါဝင္သည္။ က်န္ ၁% တြင္
အာဂြန္က အမ်ားဆံုး ျဖစ္ၿပီး ေရေငြ႔ ၊ ကာဗြန္ဒိုင္
ေအာက္ဆိုက္ ၊ နီယြန္ ၊ ဟီလီယမ္ ၊ ခရစ္တြန္ ၊
ဟိုက္ဒ႐ိုဂ်င္ ၊ ဇီႏြန္ ႏွင့္ အိုဇုန္းဓာတ္ေငြ႔ တို႔က
အနည္းငယ္စီ ပါဝင္ၾကသည္ ။

✴      ေလထဲတြင္ ေရေငြ႔ပါဝင္ေၾကာင္း အထက္တြင္
ဆိုခဲ့၏။ ဤေရေငြ႔ ( Water vapour )သည္ မ်က္စိျဖင့္
မျမင္ႏိုင္ေသာ ဓာတ္ေငြ႔ အသြင္ျဖင့္ပါဝင္ေနျခင္းျဖစ္သု္။
ျမစ္ ၊ ေခ်ာင္း ၊ အင္းအိုင္ ၊ ပင္လယ္ ၊ သမုဒၵရာ တို႔မွ
ေရမ်ားအေငြ႔ျပန္ကာ ေလထုထဲေရာက္႐ွိေရာေႏွာသြား
ေသာေရေငြ႔ကို ေရေငြ႔စို ( moisture )ဟုေခၚသည္ ။
တစ္ဖန္ ေလထုထဲတြင္ ႐ွိေနေသာ ေရေငြ႔စို ပမာဏ ကို
စိုထိုင္းဆ ( humidity )ဟုေခၚသည္ ။ ေလထု၏ စိုထိုင္းဆသည္ ေလထု၏ အပူခ်ိန္ ၊ ေလထုတည္႐ွိ
ေသာေနရာႏွင့္ ရာသီဥတု အေပၚတြင္တည္မွီ၍
အနည္းအမ်ား ကြာျခားသည္ ။

✴      ေလသည္ အလြန္႔အလြန္ ေအးျမလာပါက
ေလထုတြင္ပါဝင္ေသာေရေငြ႔သည္ အလြန္ေသးငယ္
ေသာ ေရမႈန္ေရမႊား ( water droplets )  သို႔မဟုတ္​
ေရမႈန္ခဲ ( ice crystals ) အျဖစ္ ေျပာင္းလဲသြားျပန္သု္။
ယင္းကို အခဲျဖစ္စဥ္ ( condensation )ဟု ေခၚသည္။
ဤျဖစ္စဥ္ ေပၚေပါက္ေစေသာ အပူခ်ိန္ကို ေရခဲမွတ္
( dew point ) ဟု ေခၚသည္။ ေလထု ႏွင့္ ဆက္စပ္
ေနေသာ အႏွီ႐ူပေဗဒဆိုင္ရာ အေၾကာင္းအခ်က္ႏွင့္
ေဝါဟာရ တို႔သည္ ေလေၾကာင္းပ်ံသန္းမႈတြင္ မိုးေလဝသ ( Meteorology )ဘာာသာရပ္ အျဖစ္ အက်ံဳးဝင္လာသည္ ။

ေလ၏ဂုဏ္သတၱိမ်ား
***************

✴      ေလယာဥ္ တည္ေဆာက္ရာတြင္ ေလ၏ဂုဏ္သတၱိကိုမွီၿပီး ပံုစံ ေရးဆြဲၾကရသည္ ။

✴     ပထမဂုဏ္သတၱိမွာ ' အေလးခ်ိန္ဖိအား႐ွိျခင္း '
ျဖစ္၏။ ေလသည္ အစိုင္အခဲႏွင့္ အရည္တို႔ထက္
မ်ားစြာ ေပါ့ပါးေသာေၾကာင့္ သူ႔တြင္ အေလးခ်ိန္႐ွိသည္
ကို သတိမျပဳမိၾကေခ်။ ေလတြင္ အေလးခ်ိန္႐ွိပံုကို
႐ိုးစင္းလြယ္ကူေသာ နည္းျဖင္္ျပသႏိုင္သည္ ။
ပုလင္းတစ္ပုလင္းထဲမွ ေလကို ေလစုပ္စက္ျဖင့္ စုပ္ယူ
ကာ အဖံုးကိုလံုေအာင္ပိတ္ၿပီး အေလးခ်ိန္ခ်ိန္ပါ ။
ထို႔ေနာက္ အဖံုးဖြင့္၍ ေလျပန္ဝင္ေစၿပီး ထပ္မံခ်ိန္ပါ ။
ပထမ အေလးခ်ိန္ထက္ တိုးလာသည္ ။
ျခားနားေသာ အေလးခ်ိန္မွာ ေလ၏ အေလးခ်ိန္ျဖစ္၏။

✴     တစ္ဖန္ ေလတြင္ဖိအား႐ွိျပန္သည္ ။
ဖိအား႐ွိျခင္းမွာ အေလးခ်ိန္ေၾကာင့္ ျဖစ္သည္ ။
ဖိအား႐ွိေၾကာင္းကိုလည္း လြယ္ကူစြာစမ္းသပ္ျပႏိုင္သု္။
ေဖ်ာ္ရည္ခြက္ထဲကို စကၠဴ  က်ဴ႐ိုးတံ စိုက္ထည့္ထား
လ်ွင္ ေဖ်ာ္ရည္မ်က္ႏွာျပင္သည္ နဂိုအတိုင္းပင္႐ွိေန၏။
က်ဴ႐ိုးတံ ကို ပါးစပ္ျဖင့္စုပ္ေသာ္ ေဖ်ာ္ရည္သည္ က်ဴ႐ိုး
တံ အတိုင္းတက္လာ၏။ သာမန္အားျဖင့္ ေဖ်ာ္ရည္ကို
စုပ္ယူသည္ဟု ထင္မွတ္ၾက၏ ။ အမွန္တကယ္ မွာ
က်ဴ႐ိုးတံ ထဲ႐ွိ ေလကို စုပ္ယူလိုက္ျခင္းျဖစ္သည္ ။

✴     ထို႔ေၾကာင့္ က်ဴ႐ိုးတံ ထဲတြင္ ေလဟာနယ္ျဖစ္
သြား၍ ေလဖိအားက်သြားသည္။ ထိုအခါ က်ဴ႐ိုးတံ
အျပင္ဘက္ေဖ်ာ္ရည္ မ်က္ႏွာျပင္ ေပၚဖိေနေသာ ေလဖိ
အားက မ်ားသြားသည္။ ဖိအားမ်ားေသာေလကဖိလိုက္
သျဖင့္ ဖိအားနည္းေသာ က်ဴ႐ိုးတံ တေလ်ွာက္ ေဖ်ာ္ရည္ တက္လိုက္လာျခင္းျဖစ္သည္ ။ ေလကိုစုပ္
မယူမိက က်ဴ႐ိုးတံ ထဲ႐ွိ ေလဖိအားႏွင့္ ေဖ်ာ္ရည္ခြက္
ထဲ႐ွိ ေလဖိအားတို႔ ညီမ်ွေနသျဖင့္ ေဖ်ာ္ရည္မ်က္ႏွာျပင္
သည္ တစ္ညီတည္း႐ွိ ေနျခင္းျဖစ္သည္ ။
ေလတြင္ဖိအားမ႐ွိလ်ွင္ အေတာင္ပံက ပင့္အားရယူ
မေပးႏိုင္ေလာက္ေအာင္ပင္ တစ္နည္းအားျဖင့္
ေလယာဥ္ပ်ံဟူ၍ ျဖစ္မလာႏိုင္ေလာက္ေအာင္ပင္
အေရးပါလွေပသည္ ။

✴      သိပၸံပညာတြင္ ေလဖိအားကို ေျပာဆိုရာ တြင္
ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္ ( sea level ) ကို ကမၻာ့မ်က္ႏွာ
ျပင္ အျဖစ္စံထား တိုင္းထြာ ၾကသည္ ။
ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္႐ွိ ေလတစ္ကုဗေပ
( ၀ ဒသမ ၀၃ ကုဗမီတာ ) ၏ အေလးခ်ိန္မွာ 1¼ေအာင္စ ( ၃၅ ဂရမ္ )မ်ွသာ ႐ွိေသာ္လည္း ကမၻာ
ပတ္လည္႐ွိ ေလထုႀကီး တစ္ခုလံုး၏ အေလးခ်ိန္မွာ
၅,၇၀၀,၀၀၀,၀၀၀,၀၀၀,၀၀၀ ေ႐ွာ့တန္
( ၅၂၀၀,၀၀၀,၀၀၀,၀၀၀,၀၀၀ မက္ထရစ္တန္ )
မက ႐ွိေပသည္ ။ ေလထု၏ အေပၚဆံုး အလႊာမွသည္
ေအာက္ဘက္႐ွိ အလႊာအသီးသီးေပၚသို႔ ဖိထားေသာ
ေလ၏ အေလးခ်ိန္ေၾကာင့္ ေလဖိအား ( air pressure)
တစ္နည္းအားျဖင့္ ေလထုဖိအား ( atmospheric px )
ဟူ၍ ျဖစ္လာသည္ ။

✴      ေလဖိအား ကို ဘာေရာ္မီတာ ျဖင့္ တိုင္းသည္ ။
အတိုင္းအထြာ ယူနစ္ ႏွစ္မ်ိဳး ႐ွိသည္ ။ ျပဒါးအမွတ္ ၏
လက္မ ၊ သို႔မဟုတ္​ မီလီမီတာ
( inches or millimeters of mercury ) ျဖင့္ တစ္မ်ိဳး
တိုင္းသည္။ ေနာက္တစ္မ်ိဳးမွာ ဘား ( bars )
သို႔မဟုတ္​ မီလီဘား ( millibars ) ျဖစ္သည္ ။

✴      ဘာ႐ိုမီတာတြင္ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္၏
ပ်ွမ္းျပေလထုဖိအားကို ျပဒါး၏ ၂၉ ဒသမ ၉၂ လက္မ
သို႔မဟုတ္​ ျပဒါး၏ ၇၆၀ မီလီမီတာ ဟု လည္းေကာင္း
၁၀၁၃ မီလီဘား ဟုလည္းေကာင္းေဖာ္ျပသည္ ။

✴     ထို႔ေၾကာင့္ ေလယာဥ္ပ်ံ၏ အျမင့္ျပမီတာတြင္
၂၉ ဒသမ ၉၂ လက္မ ၊ သို႔မဟုတ္​ ၇၆၀ မီလီမီတာ
သို႔မဟုတ္​ ၁၀၁၃ မီလီဘား ကို ထည့္သြင္းလိုက္ပါက
ၫႊန္တံျပေသာ အျမင့္မွာ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္
အထက္တြင္ ေရာက္႐ွိေနေသာ ေလယာဥ္၏ အျမင့္ေပ
သို႔မဟုတ္ အျမင့္မီတာ ကိုရသည္ ။

✴      ေလဖိအား သည္ ရာသီဥတု ကိုလိုက္၍ ေျပာင္း
လဲသည္။ ၾကည္လင္ေသာ ေန႔ထက္ စြတ္စိုထိုင္းမႈိင္း
ေသာေန႔၏ ေလထုဖိအား မွာ ပိုနည္းသည္ ။
မိမိ သြားမည့္ ေလယာဥ္ကြင္း၏ ဖိအားသည္ ရိွိ႐ိုး႐ွိစဥ္
ထက္ နိမ့္က်ေနၿပီဆိုလ်ွင္ ေလယာဥ္ကြင္းအဝင္တြင္
မိုးတိမ္ မိုးရြာသြန္းမႈႏွင့္ ေလျပင္းတိုက္ခတ္မႈေတြကို
ေမ်ွာ္ေတြး ထားႏိုင္ေလသည္ ။

✴     ထို႔အျပင္ ေျမမ်က္ႏွာျပင္အနိမ့္အျမင့္ ကိုလိုက္၍
လည္း ဖိအားမတူညီေပ ။ ကမၻာ ေျမျပင္ႏွင့္ နီးကပ္
ေသာ ေလသည္ ေလထု ထုထည္ႀကီးတစ္ခုလံုး၏
အေလးခ်ိန္ဖိထားျခင္းကို ခံရသျဖင့္ ဖိအားပိုမ်ား ၍
အေပၚသို္ျမင့္တက္သြားသည္ႏွင့္အမ်ွ ေလထု၏ အေလးခ်ိန္ေလ်ာ့သြားကာ ဖိအားနည္းသြားရျခင္းျဖစ္သု္
ထို႔ေၾကာင့္ ေတာင္ေပၚေလယာဥ္ကြင္းသည္ ေျမျပန္႔
ေလယာဥ္ ကြင္းထက္ ဖိအားနည္းသည္ ။

✴      ဒုတိယဂုဏ္သတၱိမွာ ' ေရြ႔လ်ားမႈ ႐ွိျခင္း' ျဖစ္သု္။
ေလသည္ ကမၻာ့မ်က္ႏွာျပင္ အႏွံ႔ျဖတ္သန္း၍ အမ်ိဳးမ်ိဳး
ေရြ႔လ်ားသြားလာသည္ ။ ဤသို႔ျဖင့္ ေလတိုက္ခတ္မႈ
( ဝါ )တိုက္ခတ္ေလ ( wind ) ျဖစ္လာသည္ ။
တိုက္ခတ္ေလ ျဖစ္ေပၚေအာင္ ဖန္တီးေပးသူမွာ ေန၏
အပူခ်ိန္ ( heat )ျဖစ္သည္ ။ ထိုအပူ႐ွိန္သည္ ကမၻာ
ေျမျပင္ေပၚ သို႔ ညီညီမ်ွမ်ွ မသက္ေရာက္ေပ ။

✴      ပူေႏြးေသာေနရာ႐ွိေလတို႔သည္ အပူ႐ွိန္ေၾကာင့္
က်ယ္ျပန္႔လာသည္။ ေပါ့ပါးလာသည္။ ထိုအခါေျမမ်က္
ႏွာျပင္အနီး႐ွိ ေလေပါ့တို႔သည္ အေပၚသို႔တက္သြားေပ
ရာ ထိုေနရာတြင္ ေလဖိအားနည္းၿပီး က်န္ရစ္သည္ ။
ပတ္ဝန္းက်င္ ဖိအားမ်ားေသာ ေနရာမွေလတို႔သည္
ဖိအားနည္းေသာ ေနရာသို႔အစားထိုးဝင္ေရာက္လာျခင္း
ျဖင့္ ေလတိုက္ခတ္မႈ ျဖစ္ေပၚသည္ ။ ပထဝီဘာသာ
တြင္ သင္ၾကားရေသာ ပင္လယ္ေလႏွင့္ ကုန္းေလ
တို႔မွာ ဤသေဘာတရားအတိုင္းပင္ျဖစ္၏ ။

✴       ကမၻာေျမျပင္အထက္ ၆ မိုင္ မွ ၉မိုင္ ( ၁၀ မွ
၁၅ ကီလိုမီတာ )အတြင္းတြင္ ေကြ႔ဝိုက္တိုက္ခတ္ေသာ
ေလစီးေၾကာင္းတစ္မ်ိဳးမွာ အလြန္ျမန္ေသာ အလ်င္ႏႈန္း
႐ွိေသာ ေၾကာင့္ ဂ်က္ေလစီးေၾကာင္း ( Jet streams )
ဟုေခၚသည္ ။ ေလစီးေၾကာင္း ဗဟိုတြင္ တစ္နာရီလ်ွင္
မိုင္ ၂၀၀ ( ၃၂၀ ကီလိုမီတာ ) ႏႈန္းမက ႐ွိတတ္ေသာ
ေၾကာင့္ ေလယာဥ္ မႈးမ်ား အထူးသတိထားရသည္ ။

✴       တတိယ ဂုဏ္သတၱိမွာ ' တြန္းကန္ခုခံမႈ႐ွိျခင္း'
ျဖစ္သည္။ ေလ၏ တြန္းကန္ခုခံမႈ ( air resistance )
သည္ ပ်ံသန္းမႈပညာရပ္တြင္ အလြန္အေရးႀကီးေသာ
အခန္းကဏမွ ပါဝင္သည္။ ဤတြန္းကန္ခုခံမႈကို ေလထီးခုန္ဥပမာတြင္ သိသာႏိုင္သည္။ ေလထီးမပြင့္မီ
လ်င္ျမန္စြာက်လာေသာသူသည္ ေလထီးပြင့္ၿပီးေနာက္
ေလထီးကို ေလကတြန္းကန္ထား သျဖင့္ အက်ေႏွး
ေကြးရသည္။

✴      ေလသည္ ေလထုအတြင္း ျဖတ္သန္းသြားေသာ
မည္သည့္ေရြ႔လ်ား အရာဝတၳဳကိုမဆို တြန္းခုခံမည္သာ
ျဖစ္၏။ ေလထုတြင္ပါဝင္ေသာ ဓာတ္ေငြ႔ တို႔၏ အဏုျမဴ
မႈန္ ကေလးမ်ား ၊ ေမာ္လီက်ဴးမ်ားႏွင့္ ေရြ႔လ်ား
အရာဝတၳဳတို႔ ပြတ္တိုက္မိေသာေၾကာင့္ ဤတြန္းကန္
ခုခံမႈ ေပၚေပါက္ လာရသည္။

✴      အရာဝတၳဳသည္ ေလထုအတြင္း ျမန္ျမန္ျဖတ္
သန္းသြားေလေလ ေလ၏တြန္းကန္ခုခံမႈကို ပိုမိုရင္ဆိုင္
ရ ေလေလျဖစ္သည္။ သင္သည္ ညီညာေသာလမ္းေပၚ
တြင္ စက္ဘီးနင္းသြားပါက မ်က္ႏွာကိုေလတိုးေသာ
ခံစားမႈ့ ကိုခံစားရလိမ့္မည္။ဤသည္မွာ ေလ၏
ခုခံတြန္းကန္မႈ ျဖစ္၏။ အကယ္၍ ကုန္းဆင္းအတိုင္း
နင္းသြားလ်ွင္ ပိုၿပီးေလတိုးသည္ ကိုခံစားရ၏။
တစ္ဖန္ ကုန္းတက္ေရာက္သြားေသာ အခါ လမ္းျပင္
ညီေပၚမွာထက္ ေလတိုးမႈ့ေလ်ာ့နည္းသြားေၾကာင္းေတြ႔
ရ၏။ ထို႔ေၾကာင့္ ေလ၏တြန္းကန္ ခုခံမႈ သည္
အရာဝတၳဳ၏ ေရြ႔လ်ားမႈ ႏွင့္ တိုက္႐ိုက္အခ်ိဳးက်ေပသု္ ။

✴      စတုတၳဂုတ္သတၱိမွာ ' ဖိသိပ္ခံႏိုင္ျခင္း 'ျဖစ္သည္
ေလကိုပံုမွန္႐ွိျမဲ ေလထုဖိအား ထက္ အဆရာေပါင္းမ်ား
စြာတိုးျမႇင့္၍ အလံုပိတ္ေနရာ တစ္ခုခုအတြင္းတြင္ ထည့္
ထားႏိုင္သည္။ ယင္းေလကို ဖိသိပ္ေလ
( compress air )ဟု ေခၚသည္။ ထိုသို႔ေလကို ဖိသိပ္
ထားေသာအခါ ေလ၏ အဏုျမဴ အက္တမ္ႏွင့္
ေမာ္လီက်ဴး တို႔၏ လႈပ္႐ွားမႈ့ ႏႈန္းမွာ သြက္လက္ျမန္
ဆန္လာသည္။

✴       ထို႔ေၾကာင့္ ဖိိသိပ္ခံထားရေသာ ေလသည္
ပူေႏြး ေန၏။ ေလယာဥ္ ဘီးတံ ( undercarriage
Or landing gear ) တြင္ ေဆာင့္ဒဏ္ခံႏိုင္ေအာင္
ဖိသိပ္ေလကို စပရင္ကန္အားသဖြယ္ အသံုးျပဳသည္။
ႏူမက္တစ္ပရက္႐ွာ ( pneumatic pressure )
ဟု ေခၚသည္။

✴       ၂၀ ရာစုဝင္ခါနီးမွ ေအ႐ိုဒိုင္းနမစ္ ( Aerodynamics ) ဘာသာရပ္သည္ စတင္ေပၚေပါက္
လာ၏။ ေလ ၊ သို႔မဟုတ္ ေငြ႔ရည္ ( fluid ) တစ္
မ်ိဳးမ်ိဳးထဲတြင္ ေရြ႔လ်ားေနေသာ အရာဝတၳဳတစ္ခုခု
အေပၚတြင္ သက္ေရက္ေသာအားမ်ား ( forces )
ကို ေလ့လာေသာ သိပၸံအညာရပ္ ျဖစ္သည္ ။
ဤ ပညာရပ္ေၾကာင့္ ေလထက္ေလးေသာ ယာဥ္ပ်ံကို
တီထြင္ႏိုင္ခဲ့သည္။ ေလထုႏွင့္ ေလ၏ဂုဏ္သတၱိမ်ား
သည္ ေလေၾကာင္းပညာရပ္အတြက္ အေျခခံအက်ဆံုး
လိုအပ္ခ်က္မ်ားျဖစ္သည္။
Pa Pa Whiskey Lima

https://m.facebook.com/photo.php?fbid=265504597177374&id=100011535066368&set=o.888491711173041

ဗဟုသုတ

. . . . . . . . . . Airbus A-320 ေလ ယာဥ္ အ တြင္း ဖိ အား ေပး / ေလ ေအး စ နစ္ . . . . . . . .
.
ေလ ယာဥ္ အ တြင္း ေလ ဖိ အား ေပး ဘို႕ ဘာ ေၾကာင့္ လို သ လဲ ?
ေျမ ျပင္ ေပၚ မွာ ေလ ထု ဖိ အား က 14.7 psi ရွိ ျပီး / လူ ရဲ႕ ခ ႏၵာ ကိုယ္ တ ခု လံုး အ ေပၚ သက္ ေရာက္ ေန တာ ပါ ။ ေလ ယာဥ္ ပ်ံ ပို ျမင့္ လာ သည္ နွင့္ အ မ်ွ - ေလ ဖိ အား က ေလ်ာ့ က် သြား ပါ တယ္ ။ ပင္ လယ္ ေရ မ်က္ နွာ ျပင္ အ ထက္ - အ ျမင့္ ေပ 10,000 မွာ 10 psi / အ ျမင့္ ေပ 27,000 မွာ ေတာ့ 5 psi ေလာက္ ဘဲ ရွိ ပါ ေတာ့ တယ္ ။ ေလ ထဲ မွာ ေအာက္ ဆီ ဂ်င္ ပါ ဝင္ မႈ က လည္း - အ ျမင့္ ေပ 8000 ဆို ရင္ 25% ေလာက္ ေလ်ာ့ က် သြား ပါ ျပီ ။ အ သက္ ရွဴ ဘို႕ O2 မ လုံ ေလာက္ ေတာ့ သ လို / ခ ႏၵာ ကို္ယ္ အ တြင္း က ေသြး ဖိ အား က လည္း အ ျပင္ ကို ပို မို တြန္း လာ ေန လို႕ - အ ဆုပ္ နဲ႕ ဦး ေနွာက္ လုပ္ ေဆာင္ ခ်က္ ေတြ ရႈတ္ ေထြး လာ ပါ တယ္ ။ ထင္ ေယာင္ ထင္ မွား အ ေတြး / အ ျမင္ ေဝ ဝါး အာ ရံု / သ တိ လစ္ ေမ႕ ေမ်ာ ၿခင္း နဲ႕ ေသ ဆံုး သည္ အ ထိ ျဖစ္ နိဳင္ ပါ တယ္ ။
.
ဒီ ေလာက္ ဆို ရင္ . . . ေလ ယာဥ္ မ ထြက္ ခင္ / ေလ ယာဥ္ မယ္ ေလး ေတြ - Oxygen Mask အ ေၾကာင္း / အ ခ်ိန္ ယူ ျပီး သ ရုပ္ ျပ ရွင္း လင္း တာ ကို သ ေဘာ ေပါက္ နား လည္ ေလာက္ ျပီ ေပါ႕ ။
.
ေလ ယာဥ္ အ တြင္း ေလ ဖိ အား ဘယ္ ေလာက္ ေပး သ လဲ ႀကည့္ ရ ေအာင္ -
ေျပး လမ္း က စ တက္ ခ်ိန္ မွာ - အဲ ဒီ ေလ ဆိပ္ မွာ ျဖစ္ ေန တဲ႕ ေလ ဖိ အား အ တိုင္း / ေလ ယာဥ္ အ တြင္း မွာ ရွိ ေန မွာ ျဖစ္ ပါ တယ္ ။ ပ်ံ တက္ လို႕ အ ေပၚ ကို ျမင့္ လာ သည္ နွင့္ အ မ်ွ - အ ျပင္ မွာ ေလ ဖိ အား က် သြား လို႕ / ေလ ယာဥ္ အ တြင္း မွာ က် မ သြား ေအာင္ " ေလ " ပို သြင္း ျပီး / ဖိ အား ကို ေျဖး ေျဖး ျခင္း ျမွင့္ ေပး ဘို႕ လို အပ္ လာ မွာ ပါ ။ အ ျမင့္ ေပ 8000' မွာ ရွိ ေန မဲ႕ ဖိ အား ( Cabin Altitude ) အ ထိ ေပါ႕ ။ ေလ ယာဥ္ အ တြင္း ကို ဖိ အား ေတြ ပို ေပး လာ ျပီ ဆို ေတာ့ - မိုး ေကာင္း ကင္ မွာ ရွိ တဲ႕ ေလ ယာဥ္ ျပင္ ပ ဖိ အား နဲ႕ ကြာ ျခား မႈ ရွိ လာ ပါ တယ္ ။ ဒါ ကို . . . DP ( Differential Pressure ) လို႕ ေခၚ ပါ တယ္ ။ ေလ ယာဥ္ အ ရြယ္ အ စား အ လိုက္ DP = 7.8 psi က ေန 9.4 psi အ ထိ ရွိ နိဳင္ ပါ တယ္ ။
.
ေလ ယာဥ္ ပ်ံ သန္း ေန စဥ္ ( Cruise ) မွာ ပံု မွန္ ထိန္း သိမ္း ထား ေလ႕ ရွိ တဲ႕ -
Cabin Altitude ေတြ က ေတာ့ -
Boeing-767 ေလ ယာဥ္ ရဲ႕ ( Cruise = 40,000' ) မွာ Cabin Altitude = 6900 ft.
Boeing-747 ေလ ယာဥ္ ရဲ႕ Cabin Altitude average = 5159 ft. ( Median ) ( Best )
Airbus A - 380 ေလ ယာဥ္ Cabin Altitude average = 6128 ft. ( Median )
B-747 ေလ ယာဥ္ ' အ ေကာင္း ဆံုး ' ျဖစ္ ေန တာ က ေတာ့ - အ ၾကီး စား အင္ ဂ်င္ ( ၄ ) လံုး တပ္ ထား တာ ေၾကာင့္ / လို သ ေလာက္ Bleed Air ကို ထုတ္ ယူ နိဳင္ လို႕ ျဖစ္ ပါ တယ္ ။
.
ေလ ယာဥ္ ဆင္း သက္ ေတာ့ မဲ႕ Descend မွာ - တင္ ထား တဲ႕ ေလ ယာဥ္ တြင္း ဖိ အား ကို / ေျဖး ေျဖး ျခင္း ျပန္ ခ် ေပး ဘို႕ လို အပ္ လာ ပါ တယ္ ။ ဆင္း မဲ႕ ေလ ဆိပ္ မွာ ရွိ ေန မဲ႕ ဖိ အား အ ထိ - ေလ ယာဥ္ တြင္း ဖိ အား ( Cabin Altitude ) ကို ခ် ေပး သြား ရ မွာ ပါ ။ ေလ ယာဥ္ ေနာက္ အ ျမီး ပိုင္း မွာ ရွိ တဲ႕ - Outflow Valve ကို နဲ နဲ ၿခင္း ဖြင့္ ျပီး ေလ ေဖါက္ ထုတ္ ပါ တယ္ ။ ဆင္း တဲ႕ ေဇာက္ နက္ လို႕ - Deep descend ျဖစ္ တဲ႕ အ ခါ / ဖိ အား ေလွ်ာ့ ခ် တဲ႕ ႏႈန္း ျမန္ သြား လို႕ / ခ ရီး သည္ ေတြ နား အူ တာ / နား အ တြင္း မွာ ' ေဖါက္ ' က နဲ ၿဖစ္ သြား တာ ခံ စား ဘူး ၾက မွာ ပါ ။ ေျပး လမ္း ေပၚ 30 knot ေလာက္ ေရာက္ ရင္ ေတာ့ - Outflow valve ' Fully Open ' ျဖစ္ သြား ပါ ျပီ ။ ပံု ( ၃ )
.
ဘယ္ လို ေလ ဖိ အား ေပး မွာ လဲ ?
ေလ ယာဥ္ အ တြင္း ကို ဖိ အား ေပး တဲ႕ စ နစ္ ( Pressurization ) ကို - ေလ ေအး ေပး စ နစ္ ( Air-conditioning ) နဲ႕ တြဲ ဘက္ ျပီး လုပ္ ေဆာင္ မွာ ပါ ။ ဒါ ကို . . . ECS ( Environmental Control System ) လို႕ ေခၚ ပါ တယ္ ။ လုပ္ ေဆာင္ ပံု ကို အ ရွင္း ဆံုး ေျပာ ရ ရင္ - ေလ ယာဥ္ အင္ ဂ်င္ ရဲ႕ HP Compressor က ေန / ေဖါက္ ထုတ္ ( Bleed ) ယူ တဲ႕ " ဖိ အား ျမင့္ ေလ " ကို / Air-con စ နစ္ မွာ အ ေအး ခံ ျပီး / ေလ ယာဥ္ အ တြင္း မႈတ္ သြင္း ေပး တာ ဘဲ ၿဖစ္ ပါ တယ္ ။ Bleed Air ကို ေတာ့ - အင္ ဂ်င္ ( သို႕ မ ဟုတ္ ) APU က ေန ယူ ပါ လိမ့္ မယ္ ။
.
အင္ ဂ်င္ " ကြန္ ပ ရက္ ဆာ " ရဲ႕ ဘယ္ Stage ေတြ က ေန / Bleed Air ယူ မွာ လည္း ဆို တာ က - တပ္ ထား တဲ႕ ေလ ယာဥ္ " အင္ ဂ်င္ အ မ်ိဳး အ စား " ေပၚ မူ တည္ ပါ တယ္ ။ ဥ ပ မာ - Airbus A-320 မွာ သံုး တဲ႕ " CFM-56 " Engine ဆို ရင္ - Compressor 5th stage နဲ႕ 9th stage ေတြ က ေန Bleed Air ယူ ပါ တယ္ ။ သံုး တာ က ေတာ ့- IP ( Intermediate Pressure ) ျဖစ္ ေပ မဲ႕ / လို အပ္ လာ လ်ွင္ HP valve ကို ဖြင့္ ျပီး High Pressure ရ ယူ မွာ ပါ ။ အင္ ဂ်င္ HPC က ထြက္ တဲ႕ " ေလ " အ ပူ ခိ်န္ ဒီ ဂ ရီ က 183' C ေလာက္ ရွိ ေန ေတာ့ - Air-con Pack အ တြင္း " Heat Exchanger " မွာ အ ေအး ခံ လိုက္ ပါ တယ္ ။ Pack က ထြက္ လာ ေတာ့ - အ ပူ ခ်ိန္ ဒီ ဂ ရီ 22'C / ခ ရီး သည္ ေတြ ဆီ ေရာက္ ေတာ့ 25'C ေလာက္ ထိန္း ထား နိဳင္ ေအာင္ / Valve အ ဖြင့္ အ ပိတ္ / ေလ ေအး ေလ ပူ / Filter ျဖတ္ အ ေရာ ေနွာ စ တဲ႕ . . . " Trim " အား လံုး ကို Pack Controller က လုပ္ ေဆာင္ ေပး ပါ တယ္ ။ ပံု ( ၂ )
.
Air Conditioning system ကို ၾကည့္ ရ ေအာင္ -
" Pack " လို႕ ေခၚ ေန တဲ႕ Air-con unit က ေတာ့ - ACM ( Air Cycle Machine ) ျဖစ္ ပါ တယ္ ။ ေလ ယာဥ္ ဝမ္း ဗိုက္ အ တြင္း မွာ - ဘယ္ နဲ႕ ညာ Pack 1 / Pack 2 ဆို ျပီး ( ၂ ) ခု တပ္ ဆင္ ထား တယ္ ေပါ႕ ။ ပံု မွန္ အား ျဖင့္ - လက္ ဝဲ အင္ ဂ်င္ Bleed air က Pack-1 / လက္ ယာ အင္ ဂ်င္ Bleed air က Pack-2 ကို သြား ပါ တယ္ ။ ပံု ထဲ မွာ ၾကည့္ ရင္ ေတြ႕ ပါ မယ္ ။ Cross Feed " X BLEED " ခ လုတ္ ကို လွည့္ ဖြင့္ လိုက္ တာ နဲ႕ - ဘယ္ / ညာ " အ ျပန္ အ လွန္ " သြား နိဳင္ ၾက ပါ တယ္ ။ Auto မွာ ထား ရင္ - လာ တဲ႕ ဘက္ က Bleed air ကို ယူ ပါ မယ္ ။ ပံု ထဲ မွာ ေတာ့ - အင္ ဂ်င္ ေတြ ရပ္ ထား လို႕ Engine ဆီ က Bleed air ကို မ ယူ ပါ ။ APU Bleed button မွာ မီး အ ျပာ ေရာင္ ' ON ' Logo လင္း ေန လို႕ - APU Bleed air နဲ႕ Air-con Pack ေတြ ကို ေမာင္း မွာ ပါ ။ ေဘး နွစ္ ဘက္ မွာ ရွိ တဲ႕ " PACK 1 " " PACK 2 " button ေတြ ကို ဖိ ဖြင့္ လိုက္ ရင္ - Button မွာ မီး လင္း လာ ျပီး / " Air-condition System " စ ေမာင္း ပါ ျပီ ။ ပံု ( ၁ )
.
ေလ ယာဥ္ အ တြင္း ကို Zone ( ၃ ) ခု ခြဲ ၿပီး ဝင္ ပါ တယ္ ။
- Cockpit
- Forward Cabin
- Aft. Cabin
ဒီ Zone ဧ ရိ ယာ အ လိုက္ - Temp. control ခ လုတ္ ေတြ / Pilot နွစ္ ဦး ရဲ႕ ေခါင္း ေပၚ က Overhead panel မွာ ရွိ ပါ တယ္ ။ လို ခ်င္ တဲ႕ အ ေအး / အ ပူ ကို - ခ လုတ္ ေတြ လွည့္ ျပီး ခ်ိန္ လို႕ ရ ပါ တယ္ ။ သိပ္ ေအး ေန ရင္ - " Hot Air " ခ လုတ္ / ေလ အ ဝင္ နဲ႕ ဖိ အား ခ်ိန္ ခ်င္ ရင္ " Pack Flow " ခ လုတ္ ေတြ ကို / က စား ေပး ရံု ပါ ဘဲ ။ Cockpit / Fwd Cabin / Aft Cabin အ ေအး အ ပူ ကို လည္း / အ ေပၚ က ခ လုတ္ ေတြ လွည့္ ခ်ိန္ ေပး နိဳင္ ပါ တယ္ ။ ပံု ( ၁ )
.
ပံု ( ၂ ) မွာ ေတာ့ - System Flow diagram ကို ျမင္ ရ မွာ ပါ ။ ဘယ္ ခ လုတ္ က - ဘယ္ Valve ကို Control လုပ္ တယ္ ။ ဖိ အား ျမင့္ ေလ ပူ ( Bleed air) ကို အ စိမ္း ေရာင္ / Air-con က ထြက္ လာ တဲ႕ ေလ ေအး က အ ျပာ ေရာင္  ခြဲ ၿခား ျပ ထား တာ ျဖစ္ လို႕ - ဘယ္ ကို သြား တယ္ / ဘာ ေတြ လုပ္ တယ္ ဆို တာ နား လည္ လြယ္ မွာ ပါ ။ Air-con Pack Controller ( ၂ ) နွစ္ လံုး - ဘယ္ ခ လုတ္ ေတြ / ဘယ္ Valve ေတြ နဲ႕ တြဲ ျပီး Control လုပ္ ေန တယ္ / ဆို တာ ကို ပါ ျမင္ ရ ပါ လိမ့္ မယ္ ။
ပံု ( ၂ ) ရဲ႕ ညာ ဘက္ အ ေပၚ ေဒါင့္ မွာ - " Air-con Display " ကို ေတြ႕ ပါ မယ္ ။ Cockpit 20'C / Fwd Cabin 22'C / Aft Cabin 23'C မွာ ရွိ ေန ျပီး - Pilot က ခ လုတ္ ေတြ ကို Cockpit 24'C / Fwd Cabin 22'C / Aft Cabin 24'C ခ်ိန္ ထား ပါ တယ္ ။ ဒါ ေၾကာင့္ . . . Pack Controller နွစ္ ခု က - Pack Flow Control valve / Hot Air Press Regulation valve / Trim Air valve ေတြ ကို လို သ လို ဖြင့္ ေပး ျပီး / Pilot's " Set " လုပ္ ထား တဲ႕ - Temperature ရ ေအာင္ / Control လုပ္ ေန တာ ျမင္ ရ ပါ မယ္ ။ ပံု ( ၂ )
.
ပံု ( ၃ ) မွာ A-320 အ ျမီး ညာ ဘက္ ျခမ္း / R2 Door ေအာက္ နား မွာ ပြင့္ ေန တဲ႕ " အ ေပါက္ က ေလး " တစ္ ခု ေတြ႕ ပါ မယ္ ။ Outflow Valve ပါ ။ Engine Bleed Air ကို Air-con Pack ေတြ က တ ဆင့္ - ေလ ယာဥ္ ကို ဖိ အား ေပး ထား ေတာ့ / ဖိ အား မ်ား လာ ရင္ ( သို႕ ) မ လို အပ္ ေတာ့ ရင္ / ဒီ တံ ခါး က ေန အ လို အ ေလ်ာက္ ဖြင့္ ထုတ္ ျပစ္ မွာ ပါ ။ Cabin Pressurization မွာ အ ဖြင့္ အ ပိတ္ လို သ လို လုပ္ ရင္း - Cabin Altitude ကို ထိန္း ထား ေပး မွာ ျဖစ္ ပါ တယ္ ။ လို အပ္ လ်ွင္ Overhead panel ေပၚ က ခ လုတ္ ကို လွည့္ ျပီး - Manual အ ဖြင့္ အ ပိတ္ လုပ္ လို႕ လည္း ရ ပါ တယ္ ။
.
Airbus ေလ ယာဥ္ က က် ေနာ္ မ လုပ္ တာ ၾကာ ျပီ ဆို ေတာ့ - က်န္ ခဲ႕ တာ လည္း ရွိ ေကာင္း ရွိ နိဳင္ ပါ တယ္ ။
.
https://m.facebook.com/story.php?story_fbid=1113323402077270&id=100001988622790

​ေလယာဥ္​အရြယ္​အစား ႏွင္​့ အမ်ိဳးအစားကိုခဲြျခားျခင္​း

. . . . . . . . . ေလ ယာဥ္ အ ရြယ္ အ စား ( Classification ) နဲ႕ ဖြဲ႕ စည္း မႈ ( Configuration ) . . . . .
.
ေလ ေၾကာင္း လိုင္း ေတြ မွာ အ သံုး ျပဳ တဲ႕ ေလ ယာဥ္ ၾကီး ေတြ ကို - အ လြယ္ တ ကူ သိ ရိွ နိဳင္ ေအာင္ / အ မ်ိဳး အ စား ခြဲ ၿခား ထား ပါ တယ္ ။ ေလ ယာဥ္ ကို္ယ္ ထည္ ရဲ႕ အ က်ယ္ အ ဝန္း အ လိုက္ - " Class " ခြဲ ထား တာ ျဖစ္ ျပီး ( ၂ ) မ်ိဳး ဘဲ ရွိ ပါ တယ္ ။
.
- ကိုယ္ ထည္ က်ယ္ ( Wide body )
- ကိုယ္ ထည္ က်ဥ္း ( Narrow body )
.
ေလ ယာဥ္ ခ ရီး သည္ အ ခန္း ( Cabin ) မွာ - ေလ ယာဥ္ မယ္ ေတြ ေလ်ွာက္ တဲ႕ လမ္း ( Aisle ) တစ္ ခု တည္း ရွိ ရင္ " Narrow body " / ( ၂ ) ခု ရွိ ရင္ " Wide body " လို႕ သတ္ မွတ္ ပါ တယ္ ။ Wide body ေလ ယာဥ္ မွာ ဘယ္ နဲ႕ ညာ ထိုင္ ခံု တန္း ( Seat row ) မ်ား အ ျပင္ - အ လယ္ မွာ ထိုင္ ခံု ( ၄ ) လံုး မွ ( ၆ ) လံုး အ ထိ ဆက္ ထား တဲ႕ / " Seat row " မ်ား ရွိ မွာ ပါ ။ ေလ ယာဥ္ အ ၾကီး ေတြ ေပါ႕ ။
.
Narrow body ေလ ယာဥ္ ေတြ က ေတာ့ / Boeing - 727, - 737, - 757 နဲ႕ Airbus A-320 လို ေလ ယာဥ္ မ်ိဳး ေတြ ပါ ဝင္ ပါ တယ္ ။ ေလ ယာဥ္ အ ေသး ေပါ႕ ။ ေလ ယာဥ္ အ ၾကီး " Wide body " မွာ ေတာ့ / Boeing - 747, - 767, - 777, - 787 နဲ႕ Airbus A-300 ( အ ေဟာင္း ) / A-380 ( Dream liner ) လို ေလ ယာဥ္ မ်ိဳး ေတြ ပါ ဝင္ ပါ တယ္ ။ " Wide body " B - 747 ပံု ( ၁) နဲ႕ " Narrow body " A - 320 ပံု ( ၂ )
.
Boeing - 747 လို ေလ ယာဥ္ ၾကီး ေတြ ကို / နွစ္ ထပ္ ယာဥ္ ( Double decker ) လို႕ ေခၚ ေဝၚ ေပ မဲ႕ - တ ကယ္ ေတာ့ အ ထဲ မွာ ( ၃ ) ထပ္ ရွိ ပါ တယ္ ။ ခ ရီး သည္ ေတြ စီး တာ က ေတာ့ ( ၂ ) ထပ္ ေပါ႕ ။ ဓါတ္ ေလွ ခါး ငယ္ ( Lift ) နဲ႕ ဆင္း သြား ရ တဲ႕ ေအာက္ ထပ္ မွာ ေတာ႕ - ေလ ယာဥ္ မီး ဘို ေခ်ာင္ ရွိ ပါ တယ္ ။ လူ မတ္ တပ္ ရပ္ လို႕ ေကာင္း ေကာင္း လြတ္ ပါ တယ္ ။ B -747 ေလ ယာဥ္ ( Old version ) ေတြ ရဲ႕ / ဒီ ေန ရာ မွာ " ပီ ဇာ " ဖုတ္ တဲ႕ မီး ဖို မ်ိဳး - လ်ွပ္ စစ္ " Oven " ၾကီး ( ၁၀ ) ခု ေလာက္ / ဘယ္ ညာ တပ္ ဆင္ ထား ပါ တယ္ ။ Version အ ေဟာင္း ေတြ မွာ ပါ ။
.
Boeing - 747-100, -747-200 နဲ႕ -747 SP ေတြ က ေတာ့ Version အ ေဟာင္း ေတြ ၿဖစ္ ပါ တယ္ ။ ပံု ( ၁ ) မွာ B - 747 SP ကို ၾကည့္ ရင္ - ေလ ယာဥ္ " ဘု တို ေလး "  ျဖစ္ ေန လို႕ ၿမင္ ရံု နဲ႕ သိ နိဳင္ ပါ တယ္ ။
.
B - 747-400 လို ေနာက္ ပိုင္း ထုတ္ ေလ ယာဥ္ ၾကီး ေတြ မွာ ေတာ႕ - " Food cart " လို႕ ေခၚ တဲ႕ / တြန္း သြား နိဳင္ တဲ႕  ေသ တၱာ ျမင့္ ေလး ထဲ မွာ / လ်ွပ္ စစ္ သံုး Hotplate ငယ္ ေတြ အ ဆင့္ လိုက္ တပ္ ထား ပါ တယ္ ။  အ စား အ စာ ေတြ ကို အ ျပင္ မ ထုတ္ ဘဲ - ခ်က္ ျပဳတ္ လို႕ ရ ေအာင္ လုပ္ ထား တယ္ ေပါ႕ ။ Version ေဟာင္း က မီး ဘို ေခ်ာင္ မ်ိဳး ေအာက္ ထပ္ မွာ မ ထား ေတာ့ ပါ ။
အ ေပၚ ဆံုး ထပ္ ရဲ႕ ေခါင္း ပိုင္း " Cockpit " ေလ ယာဥ္ မွဴး ေတြ ေရွ႕ က - လမ္း ညႊန္ ကိ ရိ ယာ မ်ား နဲ႕ ခ်ိန္ ခြက္ ( Instrument ) ေတြ က လည္း - လက္ တံ ၿပ ဒိုင္ ခြက္ မ်ား မ ဟုတ္ ၾက ေတာ့ ပါ ။ LED displays " ဖန္ သား ျပင္ " ေတြ ၿဖစ္ သြား ပါ ျပီ ။ ဒါ ေၾကာင့္ . . . ေပၚ ခါ စ တုန္း က " Glass Cockpit " လို႕ ထည့္ သံုး ေလ့ ရွိ ပါ တယ္ ။ ခု ေခတ္ မွာ ေတာ့ - ေလ ယာဥ္ တိုင္း လို လို LED display ေတြ ၿဖစ္ ကုန္ ပါ ျပီ ။
.
ေအာက္ ဆံုး ထပ္ က ေန တံ ခါး ဖြင့္ ျပီး ထြက္ သြား ရင္ - ေလ ယာဥ္ အ ေနာက္ ဘက္ နဲ႕ အ ေရွ႕ ဘက္ " ကုန္ ခန္း မ်ား " ( Aft. & Fwd. Cargo compartments ) ေတြ ဆီ ေလ်ွာက္ သြား လို႕ ရ ပါ တယ္ ။ အ ေရွ႕ ဘက္ မွာ ရွိ တဲ႕ တံ ခါး ငယ္ တစ္ ခ်ပ္ ကို ဖြင့္ ျပီး ဝင္ သြား ရင္ ေတာ့ - ေလ ယာဥ္ ပ်ံ သန္း / ထိန္း ခ်ဳပ္ / ဆက္ သြယ္ / အ ျခား စ နစ္ မ်ား နဲ႕ ဆိုင္ တဲ႕ / လ်ွပ္ စစ္ စက္ ပ စၥည္း မ်ား တင္ ထား တဲ႕ စင္ ( Black box rack ) ေတြ ဆီ ေရာက္ သြား မွာ ပါ ။ ေလ ယာဥ္ မွာ - " Center E & E Compartment " လို႕ ေခၚ ပါ တယ္ ။ ( E & E = Electric & Electronic ) ပါ ။ ဒီ အ ခန္း ငယ္ ထဲ ကို - ေလ ယာဥ္ ဝမ္း ဗိုက္ ေအာက္ က ေန / တံ ခါး ဖြင့္ ျပီး ဝင္ လာ လို႕ လည္း ရ ပါ တယ္ ။ ေအာက္ က ဝင္ ျပီး အ ေပၚ ေမာ့ ၾကည့္ ရင္ ေတြ႕ ရ မဲ႕ ပံု ပါ ။  ပံု ( ၃ )
.
A - 320 နဲ႕ အ ျခား " ဘိုး ရင္း " ေလ ယာဥ္ ေတြ မွာ လည္း - အ ဓိ က " E&E compartment " ကို ဒီ ေန ရာ ေရွ႕ နား ေလာက္ မွာ ဘဲ ေတြ႕ ရ ပါ မယ္ ။ " Fwd. E&E " ကို ေလ ယာဥ္ ေမာင္း ႏွင္ ခန္း ( Cockpit ) ေအာက္ တည့္ တည့္ နဲ႕ / " Aft. E&E " ကို ေတာ့ - ေနာက္ ကုန္ ပ စၥည္း ခန္း ( Aft. Cargo ) အ ေနာက္ ဘက္ ( သို႕ )  " APU " ေရွ႕ နား မွာ ထား ေလ့ ရွိ ျပီး / ေအာက္ က ေန ေလွ ခါး ေထာင္ တက္ ရ ပါ လိမ့္ မယ္ ။ Fwd. E&E compartment အ တြင္း မွာ ေလ ယာဥ္ မွဴး ေတြ အ တြက္ - အ ေရး ေပၚ ေအာက္ ဆီ ဂ်င္ ( Oxygen bottle ) မ်ား တပ္ ဆင္ ထား ေလ့ ရွိ ပါ တယ္ ။
( Airbus A - 380 ေတာ့ က် ေနာ္ မ လုပ္ ဘူး ၍ မ သိ ပါ )
.
ေရ သန္႕ စ နစ္ ( Potable water system ) / ေရ ဆိုး နဲ႕ မိ လႅာ စ နစ္ ( Waste & Lavatory system ) သိုလ္ ေလွာင္ ကန္ ( Tank ) ေတြ ကို ေတာ့ - ေလ ယာဥ္ အ ေနာက္ ကုန္ ပ စၥည္း ခန္း ( Aft. Cargo compartment ) ရဲ႕ အ ေနာက္ ဘက္ မွာ ထား ေလ႕ ရွိ ၾက ပါ တယ္ ။ " Service port " အ ေပါက္ ေတြ / တံ ခါး ေတြ က ေတာ့ - Narrow body ေလ ယာဥ္ ေတြ အား လံုး အ တြက္ အ ေနာက္ မွာ ဘဲ ရွိ ၾက ျပီး / Wide body ေလ ယာဥ္ ၾကီး ေတြ မွာ ေတာ့ / ေလ ယာဥ္ အ ေရွ႕ နဲ႕ အ လယ္ မွာ လည္း " Service Panel " ေတြ ရွိ တတ္ ပါ တယ္ ။
.
ဟို တုန္း က ေလ ယာဥ္ ၾကီး ေတြ မွာ - အိမ္ သာ ကို ေရ နဲ႕ သန္႕ စင္ တဲ႕ Wet type ျဖစ္ ျပီး / ခု ေနာက္ ပိုင္း ေလ ယာဥ္ ေတြ မွာ ေတာ့ - ေရ အ နည္း ငယ္ သာ သံုး ျပီး လ်ွပ္ စစ္ ေမာ္ တာ နဲ႕ ေလ စုပ္ ယူ တဲ႕ / Vacuum type ကို သံုး ၾက ပါ တယ္ ။ A-320 နဲ႕ သြား ဘူး သူ တိုင္း - အိမ္ သာ " Flush" လုပ္ ရင္ / ေမာ္ တာ သံ အ ရင္ ၾကား ျပီး မွ / ေလ စုပ္ သြင္း သြား တာ သ တိ ျပဳ မိ မွာ ပါ ။
.
ေလ ယာဥ္ စီး ခ ရီး သည္ ေတြ ထိုင္ ေန တဲ႕ထိုင္ ခံု ( Seat ) မ်ား ရဲ႕ ေအာက္ မွာ - ဘာ ေတြ ရွိ တယ္ ဆို တာ / စု စည္း တင္ ျပ ထား တာ ျဖစ္ ပါ တယ္ ။
ခ ရီး သည္ အ ခန္း ဖြဲ႕ စည္း မႈ ( Cabin Configuration ) မ်ား အ ေၾကာင္း - ေနာက္ ေန႕ ဆက္ ပါ မယ္ ။
.