FIR and ADIZ
**************

By : ဦးကာတွန်း

ICAO
အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ မြို့ပြလေကြောင်းဖွံ့ဖြိုးရေး (International Civil Aviation) မှ ဦးစီးကာ ၁၉၄၄ ခုနှစ်တွင် Chicago Convention အစည်းအဝေးကြီးကျင်းပပြုလုပ်ပြီး အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာမြို့ပြလေကြောင်း အဖွဲ့အစည်း (ICAO-International Civil Aviation Organization) အား စတင်တည်ထောင်ရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြသည်။ တရားဝင်ဖွဲ့စည်းခြင်းအား ၁၉၄၇ ခုနှစ်တွင် ကနေဒါနိုင်ငံ မွန်ထရီရယ်မြို့တွင် အခြေစိုက်၍ လုပ်ငန်းစဉ်များအား စတင်လုပ်ဆောင်ခဲ့ကြသည်။ ICAO သည် ကုလသမဂ္ဂ၏ အထူးအေဂျင်စီအဖွဲ့ဖြစ်ပြီး လေကြောင်းလောက လုံခြုံစိတ်ချစွာ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်စေရေး လုပ်ဆောင်လာခဲ့ကြသည်။ လက်မှတ်ရေးထိုးထားသည့် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံပေါင်း (၁၉၀)ကျော်ရှိပါသည်။
https://www.icao.int/about-icao/Pages/default.aspx

လေကြောင်းဆိုင်ရာ သတင်းအချက်အလက် (ကွပ်ကဲထိန်းချုပ်ရေး)နယ်မြေ (FIR-Flight Information Region)
ICAO ၏ စံချိန်စံညွှန်းသတ်မှတ်ချက်များအတိုင်း သက်ဆိုင်ရာနိုင်ငံအတွင်း လေကြောင်းဆိုင်ရာ သတင်းအချက် အလက်များ ဝန်ဆောင်မှုပေးခြင်း (Flight Informational Service) ၊ လေကြောင်းထိန်းသိမ်းရေးလုပ်ငန်းများ ဝန်ဆောင်မှုပေးခြင်း (Air Traffic Service) နှင့် သတိပေးချက်များထုတ်ပြန်သည့် ဝန်ဆောင်မှုပေးခြင်း (Alerting Service) ဆိုင်ရာ လုပ်ဆောင်ချက်များအား သက်ဆိုင်ရာလေကြောင်းပျံသန်းမှုဆိုင်ရာ ထိန်းသိမ်းရေးဗဟိုဌာန (ACC-Area Control Center)မှ လုပ်ဆောင်ပေးပြီး ACC ရှိသည့် မြို့ကိုအစွဲပြုကာ ၄င်း ACC ထိန်းချုပ် ဆောင်ရွက်ပေးနိုင်သည့် ဧရိယာတွင် FIR နာမည်အား သတ်မှတ်ကြပါသည်။ (ဥပမာအားဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ACC ရှိသည့်မြို့ကိုအစွဲပြု၍ Yangon FIR ဟုသတ်မှတ်ပြီး Myanmar FIR ဟု သုံးနှုန်းခြင်းမပြုလုပ်ကြပါ)။ အချို့သောနိုင်ငံများသည် နိုင်ငံနယ်နိမိတ်ဧရိယာ ကျယ်ဝန်းသည့်အတွက် ACC ၂ ခု၊ ၃ ခုစသည်ဖြင့် ဖွဲ့စည်း ထားရှိပြီး နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံအတွင်းမှာပင် FIR များစွာ ရှိနိုင်ပါသည်။ (ဥပမာ အိန္ဒိယနိုင်ငံတွင် FIR ၄ ခုနှင့်  တရုတ်နိုင်ငံတွင် FIR ၁၁ ခု ခွဲခြားသတ်မှတ်ထားပါသည်)။ https:www.wikipedia.org/wiki/Flight-information-Region
နိုင်ငံအလိုက် FIR များ သတ်မှတ်ထားရှိကြသော်လည်း အဆိုပါ FIR များသည် သက်ဆိုင်ရာနိုင်ငံပိုင်ဆိုင်သည့် ဝေဟင်ပိုင်နက် အချုပ်အခြာပိုင်နယ်မြေဟု သတ်မှတ်ခြင်းမဟုတ်ဘဲ အထက်တွင်ဖော်ပြထားသည့် Service ၃ မျိုး လုပ်ဆောင်ပေးနိုင်ရန်အတွက် တာဝန်ယူဆောင်ရွက်နိုင်စေရန်သာ သတ်မှတ်ထားခြင်းဖြစ်ပါသည်။ ICAO အဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံအဖြစ် လက်မှတ်ရေးထိုးထားသော နိုင်ငံများသည် အဖွဲ့ချုပ်၏လမ်းညွှန်ချက်များနှင့်အညီ သက်ဆိုင်ရာနိုင်ငံ၏ Service ပေးနိုင်သည့် Facilities များအပေါ်တွင် မူတည်၍ တာဝန်ယူဆောင်ရွက်နိုင်သည့်နယ်မြေများအား FIR အဖြစ် ခွဲဝေသတ်မှတ်ကြခြင်းဖြစ်သည်။ နိုင်ငံ၏ တည်နေရာအကျယ်အဝန်းများပေါ်တွင် မူတည်၍ သတ်မှတ်ကြခြင်း မျိုးမဟုတ်ဘဲ သက်ဆိုင်ရာနိုင်ငံ၏ စွမ်းဆောင်နိုင်မှု၊ တာဝန်ယူနိုင်မှုများပေါ်တွင်မူတည်၍ ဧရိယာ သတ်မှတ်ကြခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ စင်ကာပူနိုင်ငံသည် နိုင်ငံနယ်နိမိတ်အလွန်သေးငယ်သော်လည်း Service ပေးနိုင်သည့် Facilities များအရ တာဝန်ယူဆောင်ရွက်ပေးနိုင်သည့် FIR သည် အလွန်ပင်ကျယ်ဝန်းလှပါသည်။ ၄င်းနိုင်ငံအတွင်းသို့ ဆင်းသက်ရပ်နားမည့် လေယာဉ်များအတွက်သာ Charge များကောက်ခံပြီး FIR အတွင်း ဖြတ်ကျော်ပျံသန်း (Over Fly) လေယာဉ်များအား Service ၃ မျိုး ကောင်းမွန်စွာထောက်ပံ့ပေးပြီး Charge များကောက်ခံခြင်းလုံးဝမရှိချေ။
လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး ခွဲခြားစိစစ်ရေးဇုံ ADIA-Air Defense Identification Zone)
ADIZ အား သက်ဆိုင်ရာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံတော်လုံခြုံရေးကိစ္စရပ်များပေါ်မူတည်၍ သတ်မှတ်ထားရှိကြပြီး တစ်နိုင်ငံနှင့် တစ်နိုင်ငံ သတ်မှတ်သည့်ပုံစံ၊ နည်းစနစ်၊ နည်းလမ်းများ တူညီနိုင်မည်မဟုတ်ပေ။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဤဇုံအတွင်း ဝင်ရောက်လာသည့် လေကြောင်းပျံသန်းမှုများအား တတ်နိုင်သမျှစောလျှင်စွာ လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး ခွဲခြား စိစစ်မှု ပြုလုပ်နိုင်ရန်ရည်မှန်း၍ သတ်မှတ်ရေးဆွဲထားပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ၏ လေကြောင်းနယ်မြေ (Air speace) ဖြစ်သည့် YGN FIR အတွင်းတွင် ဖွဲ့စည်းတည်ဆောက် ရေးဆွဲထားပါသည်။ တည်နေရာသတ်မှတ်ချက် အသေးစိတ် အချက်အလက်များအား မြန်မာနိုင်ငံလေကြောင်းပို့ဆောင်ရေးညွှန်ကြားမှုဦးစီးဌာနလက်အောက်ရှိ လေကြောင်းဆိုင် ရာ သတင်းအချက်အလက်ထုတ်ပြန်သည့်ဌာန (AIS-Aeronautical Information Service)မှ ထုတ်ပြန်ထားသော လေကြောင်းဆိုင်ရာ သတင်းအချက်အလက်ထုတ်ပြန်ချက်စာအုပ် (AIP-Aeronautical Information Publicatio) တွင် ထည့်သွင်းကြေညာထားပြီးဖြစ်ပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ၏ ကုန်းတွင်းပိုင်းတွင် နယ်စပ်မျဉ်းတစ်လျှောက် သတ်မှတ် ထားပြီး ပင်လယ်ပြင်ထဲတွင် သက်ဆိုင်ရာတည်နေရာ (Lat, Long) များအရ ရေးဆွဲသတ်မှတ်ထားပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတောင်ဘက်တွင် 1000N 09830E (မြောက်လတ္တီကျုဒ် ၁၀ ဒီဂရီ ဝဝ မိနစ်၊ အရှေ့လောင်ဂျီကျုဒ် ၉၈ ဒီဂရီ ၃၀ မိနစ်) မှ စတင်၍ မျဉ်းဖြောင့်အတိုင်း 1000N 09600E အထိ၊ ထို့နောက် 1400N မျဉ်းဖြောင့်အတိုင်း 1400N 09222E အထိ၊ ထို့နောက် 09222E မျဉ်းဖြောင့်အတိုင်း 2041N 09222E အထိ၊ ထို့နောက်မြန်မာနိုင်ငံကုန်းတွင်းပိုင်း ပိုင်နက်နယ်မြေအတိုင်းဆက်လက်ရေးဆွဲပြီး စမှတ်ဖြစ်သော မြန်မာနိုင်ငံတောင်ဘက် 1000N 09830E တွင် အဆုံးသတ်၍ ရေးဆွဲထားပါသည်။
https://www.ais.gov.mm/eAIP/2018-08-30/html/index-en-GB.html
မည်သည့်လေယာဉ်မဆို ADIZ အတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ခြင်းနှင့် ထွက်ခွာခြင်းများအတွက် လေကြောင်းရန် ကာကွယ်ရေးဆိုင်ရာ စစ်ဆေးအတည်ပြုချက် လိုအပ်ပါသည်။ ထိုကဲ့သို့ စစ်ဆေးအတည်ပြုချက်ရရှိစေရန် အတွက် လေယာဉ်တစ်စီးပျံသန်းမည့်အစီအစဉ် (Flight Plan) ကို လေယာဉ်မပျံသန်းမီ မိနစ် ၃၀ ကြိုတင်၍ ဖြတ်ကျော် ပျံသန်းမည့်နိုင်ငံ၏ လေကြောင်းထိန်းဌာန (ATCC-Air Traffic Control Center) အားတင်ပြရမည်ဖြစ်ပြီး FIR အတွင်းဝင်ရောက်သည်နှင့် အရေးပေါ်အခြေအနေမှတစ်ပါး ပြောင်းလဲပျံသန်းခြင်းအားခွင့်မပြုပေ။ ပြည်တွင်း ပျံသန်းသော လေယာဉ်များအပါအဝင် ပြည်ပဆိုက်ရောက်/ထွက်ခွာ လေယာဉ်များနှင့် ပြည်ပ ဖြတ်ကျော်ပျံသန်း သည့် လေယာဉ်များအားလုံးသည် ACC မှတစ်ဆင့်လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး သတင်းပေးဌာန (ADNC-Air Defense Notification Center) ၏ လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေးခွင့်ပြုနံပါတ် (ADC-Air Defense Clearance) ရယူရမည်ဖြစ်ပါသည်။

လေကြောင်းပျံသန်းမှုအစီအစဉ် (Flight Plan)
ပုံမှန်ပျံသန်းနေသော လေကြောင်းခရီးစဉ် (Schedule Flight) များအတွက် Flight Plan အား မပျံသန်းမီ ကြိုတင်၍ DCA သို့ပေးပို့တင်ပြတောင်းခံနိုင်သည်။ အချို့ သောလေကြောင်းလိုင်းများသည် Summer Shcedule ၊ Winter Schedule စသည်ဖြင့် လပေါင်းများစွာအတွက် နေ့စဉ်ပျံသန်းမည့်ခရီးစဉ်အား Flight Plan တင်ထားကြပြီး အချို့လေကြောင်းလိုင်းများသည် တစ်လစာကြိုတင် ထားကြပါသည်။ ပုံမှန်ပျံသန်းနေကျမဟုတ်သော လေကြောင်း ခရီးစဉ် (Non Schedule Flight) များနှင့် အရေးကြီးခရီးစဉ်များအတွက်ပျံသန်းမည့် အသေးစိတ်အချက်အလက် များနှင့်တကွ စတင်မပျံသန်းမီ မိနစ် ၃၀ နောက်ဆုံးထား၍ DCA သို့ပေးပို့တင်ပြတောင်းခံနိုင်သည်။ အကယ်၍ ပျံသန်းနေစဉ်အတွင်း Flight Plan တင်ပြပါက သက်ဆိုင်ရာလေကြောင်းထိန်းဌာန (သို့မဟုတ်) လေကြောင်းရန် ကာကွယ်ရေးမှ လက်ခံနိုင်ပါက သတ်မှတ်နေရာသို့မရောက်မီ ၁၀ မိနစ်ကြိုတင်၍ ပေးပို့တင်ပြတောင်းခံနိုင်သည်။ (ENR 1.10 Flight Planning)

လေယာဉ်ပျံသန်းမှုခွင့်ပြုလက်ခံခြင်း
မြန်မာနိုင်ငံ၏ YGN FIR နှင့် ကပ်လျက်ရှိသော အိမ်နီးချင်း FIR များအချင်းချင်း အပြန်အလှန်လေကြောင်း ခရီးစဉ်များ လွှဲပြောင်းလက်ခံရယူထိန်းကြောင်းပေးရသည်။ FIR တစ်ခုမှ တစ်ခုသို့ လေကြောင်းခရီးစဉ်များ လွှဲပြောင်းပေးရာတွင် FIR အား Control လုပ်သည့် ACC များမှ Radio Frequency တွင် အလုပ်လုပ်ဆောင်၍ လေကြောင်းခရီးစဉ်အချက်အလက်များ ပေးပို့လွှဲပြောင်း ပေးပါသည်။ လေယာဉ်အား သတ်မှတ်ထားသည့် အခေါ် အဝေါ် (Call Sign)၊ လက်ရှိပျံသန်းနေသောအမြင့် (Flight Level)၊ လက်ရှိပျံသန်းနေသော အလျင်နှုန်း (Speed)၊ ဦးတည်ရာအရပ် (Heading)၊ SSR Transponder ကုဒ်နံပါတ် (Squwak)၊ ပျံသန်းသည့်လမ်းကြောင်း (Route)၊ သတင်းပို့ရမည့် သတင်းပို့အမှတ် (Reporting Point) စသည့်အချက်အလက်များအား အသေးစိတ်ဖော်ပြ လွှဲပြောင်း ပေးရသည်။

အနိမ့်ဆုံးပျံသန်းနိုင်သည့်အမြင့်နှင့် လမ်းကြောင်းမှ သွေဖယ်နိုင်သောအကွာအဝေး
AIP ၏ ENR အခန်း 3.1 တွင် ပျံသန်းရမည့်သတ်မှတ်လမ်းကြောင်း (ATS route) များအလိုက် အနိမ့်ဆုံးပျံသန်း နိုင်သည့်အမြင့်ကို ဖော်ပြထားပါသည်။ အဆိုပါ အမြင့်ဖော်ပြချက်များအရ သတ်မှတ်လမ်းကြောင်း၏ ဘယ်/ညာ တစ်ဘက်တစ်ချက် 10 NM (Ten Nautical Mile) အတွင်းတွင် မြေပြင်ရှိ အမြင့်ဆုံးအတားအဆီးရှိ နေသည့်နေရာမှ (၃၀ဝ) မီတာ (၁၀ဝဝပေ)ထိ ပျံသန်းနိုင်ပါသည်။ Area Navigation (RNAV) နှင့် Requierd Navigation Performance (RNP) အညွှန်းကိန်းများအရ နိုင်ငံများ၏လေကြောင်းနယ်မြေ (Air Space) နှင့် ပျံသန်းရန် သတ်မှတ် ထားသောလမ်းကြောင်းများ (ATS routes and RNAV routes) များသည် လုပ်ဆောင်နိုင်မှု ကွဲပြားခြားနား ကြပါသည်။ (ဥပမာ RNAV1, RNAV2 နှင့် RNP10 စသဖြင့့် တိကျနိုင်မှုနှင့် လွဲမှားနိုင်မှုများပေါ်တွင်မူတည်၍ ပျံသန်းရမည့်လမ်းကြောင်း၏ ဘယ်/ညာ ၁ မိုင် (သို့မဟုတ်) ၂ မိုင် (သို့မဟုတ်) ၁၀ မိုင် စသဖြင့် သွေဖည်ပျံသန်း နိုင်ခွင့်ရှိသည်)။ အကြမ်းဖျဉ်း နှိုင်းယှဉ်ဖော်ပြချက်များအရ ဥရေပတိုက်ဒေသအတွင်းတွင် B-RNAV (Basic Area Navigation) ဖြစ်သည့် +/- 5NM သတ်မှတ်ထားပြီး အဆိုပါဒေသ၏ သက်ဆိုင်ရာလေယာဉ်ကွင်း ဆင်း/တက်/ ချဉ်းကပ်မည့်နေရာများတွင် P-RNAV (Precision Area Navigation) ဖြစ်သည့် +/- 1NM သတ်မှတ်ထားသည်။ U.S. တွင် RNAV1 သတ်မှတ်ပြီး +/- 1NM ပျံသန်းနိုင်သည်။ အာရှ၊ ပစိဖိတ်ဒေသတွင် ကုန်းတွင်းဧရိယာဖြစ်သည့် နိုင်ငံများပေါ်တွင်ပျံသန်းပါက RNP4 ဖြစ်သည့် +/- 4NM ပျံသန်းနိုင်ပြီး ပင်လယ်သမုဒ္ဒရာများအတွင်းတွင် RNP10 ဖြစ်သည့် +/- 10NM သွေဖည်ပျံသန်းနိုင်ပါ သည်။
(www.code7700.com/airspace-rnav-vs-rnp.htm#comparisons)

တားမြစ်နယ်မြေများ
မြန်မာနိုင်ငံ၏ အချုပ်အခြာအာဏာပိုင်နက်နယ်မြေအတွင်း လေကြောင်းပျံသန်းမှုများကို တားမြစ်ထားသည့် တားမြစ်နယ်မြေ (Prohibited Area) ၊ ကန့်သတ်နယ်မြေ (Restricted Area) ၊ အန္တရာယ်ရှိသောနယ်မြေ (Danger Area) များအား သတ်မှတ်ချက်များနှင့်အညီ ဖွဲ့စည်းသတ် မှတ်ထားပါသည်။ တားမြစ်နယ်မြေမှလွဲ၍ ကျန်နယ်မြေ များအားသတ်မှတ်အတည်ပြုရာတွင် NOTAM (Notice To Air Men) ထုတ်ပြန်ပြီး ကြေညာလေ့ရှိသော်လည်း တားမြစ်နယ်မြေ၏ သတ်မှတ်ချက်အတွင်း နိုင်ငံတော်သမ္မတ၏ အထူးအခွင့်အာဏာမှလွဲ၍ မည်သည့်အချိန်၊ မည်သည့်အခြေအနေတွင်မဆို ဝင်ရောက်ခြင်းကိုတားမြစ်ထားပါသည်။ Myanmar Air Craft Rule တွင်ပါဝင်သည့် စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းဥပဒေများအရ အဆိုပါတားမြစ်နယ်မြေအတွင်း ဝင်ရောက်ပျံသန်းသူအား ၃ လထက်မကျော် သော ထောင်ဒဏ်ကိုဖြစ်စေ၊ ၅၀ဝဝဝ ကျပ်ထက်မပိုသော ငွေဒဏ်ကိုဖြစ်စေ၊ ပြစ်ဒဏ် နှစ်ရပ်လုံးကိုဖြစ်စေ ချမှတ် နိုင်ပါသည်။ (ENR 2.3.8.1)

Permissionမရှိသော လေကြောင်းခရီးစဉ်
အကယ်၍ လေကြောင်းခရီးစဉ်သည် Flight Plan တင်ထားခြင်းမရှိဘဲ မိမိ FIR အတွင်း ခွင့်ပြုချက်မရရှိဘဲ ဝင်ရောက်လာပါက Area Control Center (ACC) မှ ပြန်လည်ထွက်ခွာစေရန် အမိန့်ပေးညွှန်ကြားရမည်။ ထိုသို့ညွှန်ကြားထားသော်လည်း ဆက်လက်ဝင်ရောက်လာပါက လေတပ်သို့သတင်းပို့၍ လေတပ်၏စီမံချက်များဖြင့် အဆိုပါ လေကြောင်းခရီးစဉ်ပျံသန်းနေသော လေယာဉ်အား ပြန်လည်ထွက်ခွာစေရမည်။ အလားတူတရားဝင် ADC (Air Defense Clearance) မပါရှိဘဲ ပျံသန်းလာ သောလေယာဉ် (သို့မဟုတ်) ညွှန်ကြားချက်များ လိုက်နာရန် ပျက်ကွက်သည့်လေယာဉ် (သို့မဟုတ်)ခွင့်ပြုထားသည့် လမ်းကြောင်းမှ သွေဖည်ပျံသန်းလာသည့်လေယာဉ်များ သည် ကြားဖြတ်တိုက်ခိုက်နည်းဆိုင်ရာ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများအရ ကြားဖြတ်လုပ်ဆောင်ခြင်းခံရမည်ဖြစ်ပါသည်။ ဥပဒေမဲ့ ဝင်ရောက်ကျူးကျော်လာသည့် လေယာဉ်များအတွက် လေကြောင်းထိန်းဌာနနှင့် ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့တို့ ပူးပေါင်းညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်ရမည့် နည်းလမ်းများကို ICAO ၏ Annex 11 Air Traffic Service ၏ အခန်း ၂.၁၇ တွင် အသေးစိတ်ရှင်းလင်းဖော်ပြထားပါသည်။

အထွေထွေအချက်အလက်များ
နိုင်ငံများတွင် FIR များ၊ ADIZ များ သတ်မှတ်ထားကြသော်လည်း အဆိုပါဧရိယာများသည် နိုင်ငံဝေဟင်ပိုင်နက်ဟု သတ်မှတ်ခြင်းမပြုပေ။ FIR သည် လေကြောင်းသတင်းအချက်အလက်ပေးရန်၊ လေကြောင်းပျံသန်းမှု ထိန်းသိမ်း ပေးရန်နှင့် သတိပေးချက်များထုတ်ပြန်ပေးရန်အတွက်သာ သတ်မှတ်တာဝန်ယူထားသောဧရိယာဖြစ်ပါသည်။ ထို့အပြင် ICAO အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများသည် မိမိနိုင်ငံ FIR အတွင်း အရေးပေါ်အခြေအနေများအတွက် ကူညီ ဆောင်ရွက်ရန်နှင့် ရှာဖွေကယ်ဆယ်ရေးလုပ်ငန်းများအတွက် SAR (Search and Rescue) အဖွဲ့များ ဖွဲ့စည်း ထားရှိရမည်ဟု သဘောတူညီလက်မှတ်ရေးထိုးထားကြ ပါသည်။
ADIZ သည် နိုင်ငံတော်၏ လုံခြုံရေးကိစ္စရပ်များကို မျှော်တွေးပြီး ခွဲခြားစိစစ်မှုများ ဆောလျင်စွာပြုလုပ်နိုင်ရေး အတွက် သတ်မှတ်ထားကြခြင်းဖြစ်ပါသည်။ ICAO သည် ADIZ သတ်မှတ်ရန်အတွက် ညွှန်ကြားချက်များ ပြုလုပ်ထားခြင်းရှိသော်လည်း စစ်အေးကာလတွင် အမေရိကန်သည် ဆိုဗီယက်၏အဝေးမှဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်နိုင်သည့် လေကြောင်းအန္တရာယ်များကိုကာကွယ်ရန် ADIZ ကို စတင်သတ်မှတ်ပြီး ကြေညာခဲ့ရာမှ နောက်ပိုင်းတွင် အခြားနိုင်ငံများသည်လည်း AIP ၏ ENR 1.1 တွင် National Security Requirement ဟူသည့်ခေါင်းစဉ်ဖြင့် ထည့်သွင်းဖော်ပြလာခဲ့ကြပါသည်။ ADIZ သတ်မှတ်ရန် ICAO မှ စံချိန်စံညွှန်းသတ်မှတ်ပေးထားခြင်းမရှိသည့် အတွက် တစ်နိုင်ငံနှင့်တစ်နိုင်ငံမတူညီကြချေ။ အချို့နိုင်ငံများသည် ADIZ သတ်မှတ်ထားခြင်းမရှိသလို အချို့နိုင်ငံ များသည် Control လုပ်နိုင်သည့် FIR ကို ကျော်လွန်ကာ ADIZ များ သတ်မှတ်ကြပါသည်။ (ဥပမာ တရုတ်နိုင်ငံသည် ၂၀၁၃ ခုနှစ်တွင် ဂျပန်နိုင်ငံနှင့် အငြင်းပွားလျက်ရှိသည့် ကျွန်းကို ကျော်လွန်ခြုံလွှမ်း၍ ADIZ သတ်မှတ်လိုက်ရာ ဂျပန်၊ တောင်ကိုရီးယား၊ ထိုင်ဝမ် (တရုတ်) နိုင်ငံတို့၏ ADIZ နှင့် ထပ်လျက်ဖြစ်ကာ ယနေ့တိုင် အငြင်းပွားလျက်ရှိသည်။
ADIZ သည် မည်သည့်နိုင်ငံ၏ တရားစီရင်ပိုင်ခွင့် နယ်နိမိတ်အတွင်းတွင်ရှိမနေသော ကြားကွက်လပ်ပင်လယ် သမုဒ္ဒရာရေပြင် (High Seas) အပေါ်တွင်ပျံသန်းနေသော လေယာဉ်များရုတ်တရက် ခြိမ်းခြောက်ဝင်ရောက်လာခြင်း အား လက်ဦးမှုရယူ၍ ကာကွယ်မှုပြုလုပ်ရန်အတွက် သတ်မှတ်ကြခြင်းဖြစ်ပါသည်။ ADIZ သည် တရားဝင်အရ ပျံသန်းခွင့်ပြုချက်မရရှိထားသောလေယာဉ်များ မိမိနိုင်ငံလေကြောင်းနယ်မြေများသို့ ဝင်ရောက်ခြင်းမပြုစေရန် အသုံးပြုရမည်ဖြစ်ပြီး မိမိနိုင်ငံလေကြောင်းနယ်မြေများ၊ လေကြောင်းပိုင်နက်များအတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ရန်ရည်ရွယ် ချက်မရှိသည့် နိုင်ငံတကာလေယာဉ်များအား ထိန်းချုပ်ခွင့်မရှိပေ။ နိုင်ငံများ၏ သီးသန့်အချုပ်အခြာအာဏာ ဝေဟင် ပိုင်နက်သည် ပင်လယ်ရေပိုင်နက် နယ်စပ်မျဉ်း၏အပြင် ဘက် 12 NM အထိသာသတ်မှတ်နိုင်သည်။ အဆိုပါနယ် မြေကျော်လွန်ပါက လေကြောင်းပျံသန်းမှုများသည် High Seas တွင် ICAO ၏ လေကြောင်းဆိုင်ရာသတ်မှတ်ချက် များနှင့်အညီ လွတ်လပ်စွာပျံသန်းခွင့်ရရှိနိုင်သည်။ လေယာဉ်များအား ကြားဖြတ်တိုက်ခိုက်ခြင်းပြုလုပ်ရာတွင် အန္တရာယ်ရှိနိုင်သည့် အခြေအနေများကို လျော့ပါးသက် သာစေရန် ချီကာဂိုကွန်ဗန်းရှင်းအရ ကာကွယ်ရေးဇုံတည် ထောင်ရေး လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများကို လိုက်နာ၍ ADIZ များကို တည်ထောင်ရမည်။
ADIZ အတွင်း လေယာဉ်များအား ခွဲခြားစိစစ်ခြင်း၊ တည်နေရာစုံစမ်းခြင်း၊ ကွပ်ကဲထိန်းချုပ်ခြင်းနည်းလမ်းများသည် ချီကာဂိုကွန်ဗန်းရှင်းအရ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလေကြောင်းပျံသန်းရာတွင် သက်ဆိုင်ရာလေကြောင်း အာဏာပိုင်အဖွဲ့ အစည်း၏ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းအတိုင်းပင်ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံတိုင်းသည် အခက်အခဲရှိသော (သို့မဟုတ်) သံသယရှိသော ပြည်ပလေယာဉ်များအား နိုင်ငံပိုင်လေယာဉ်များနည်းတူ ADIZ အတွင်း သတ်မှတ်ဆောင်ရွက်ရမည်။ ဖြစ်ရပ် တစ်ခုအနေဖြင့် ဆိုဗီယက်တိုက်လေယာဉ်များက အရပ်ဘက်ခရီးသည်တင်လေယာဉ် (Korean Airlines Flight 007
လေယာဉ်)အား ပစ်ချခဲ့၍ လေယာဉ်ပေါ်တွင် ပါဝင်သည့် လူပေါင်း (၂၆၉)ယောက်သေဆုံးခဲ့ပါသည်။ ထို့ကြောင့် ICAO သည် အရပ်ဘက်လေယာဉ်အား လက်နက်ဖြင့် ကြားဖြတ်တိုက်ခိုက်ခြင်းအား တားမြစ်ရန် သီးသီးသန့်သန့်ရှင်းလင်း စွာ ပြင်ဆင်ပြဌာန်းခဲ့ပါသည်။ ထို့အပြင် အထူးသီးသန့်စီးပွားရေးဇုံ (EEZ-Economic Exclusive Zone) အတွင်း တင်းကြပ်သောလုံခြုံရေးနည်းလမ်းများဖြင့် လုပ်ဆောင်ခြင်းမပြုရန် တားမြစ်ထားပါသည်။
ICAO သည် Non-Profit Organization ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံတကာ၏ လေကြောင်းလောက ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးကို ဦးတည်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါသည်။ ထို့အတူ သက်ဆိုင် ရာနိုင်ငံများ၏ လေကြောင်းအဖွဲ့အစည်းများသည်လည်း နိုင်ငံတော်၏ အကျိုးစီးပွားအတွက် လေကြောင်းပို့ဆောင် ရေး ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်စေရန် လုပ်ဆောင်လျက်ရှိကြပါသည်။ ICAO ၏ စံချိန်စံညွှန်းနှင့်အကြံပြုချက်များ (Standard and Recommended Practice) မလိုက်နာခြင်း၊ ကွဲလွဲခြင်း၊ အားနည်းချက်များတွေ့ရှိသည့် နိုင်ငံများ (လေကြောင်းဆိုင်ရာဌာနများ၊ လေယာဉ်ကွင်းများ၊ လေကြောင်းလိုင်း များအပါအဝင်) အတွက် အရေးယူအပြစ်ပေး ခြင်းမပြုလုပ်ဘဲ ၄င်းတို့၏ စံချိန်စံညွှန်းနှင့်အညီ ကိုက်ညီမှုမရှိဟုသာ ထုတ်ပြန်ကြေညာပါသည်။ အဆိုပါ အားနည်း ချက်များကို ပြင်ဆင်၍ ICAO ၏ စံသတ်မှတ်ချက်များနှင့် အညီ ပြန်လည်ပြုပြင်ဆောင်ရွက်ရမည်ဖြစ်ပါသည်။ သို့ရာတွင် နိုင်ငံတော်လုံခြံုရေးကိစ္စရပ်အတွက်လည်း သက်ဆိုင်ရာ နိုင်ငံအတွင်း လေကြောင်းခြိမ်းခြောက်တိုက်ခိုက်မှုများ အန္တရာယ်မှကာကွယ်နိုင်ရန် စည်းမျဉ်း၊ စည်းကမ်း၊ နည်းဥပဒေနှင့် အက်ဥပဒေများ ထုတ်ပြန်ကြေညာဆောင်ရွက်ကြပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင်လည်း Myanmar Aircraft Act ၊ Myanmar Aircraft Rule များ ထုတ် ပြန်ကြေညာထားပါသည်။ လေကြောင်းနယ်မြေများအား ထိရောက်အကျိုးရှိစွာအသုံးချရေး (FUA-Flexible Use Of Airspace) သဘောတရားများအရ လေကြောင်း နယ်မြေအတွင်း နိုင်ငံတော်လုံခြုံရေးကိုလည်း မထိခိုက်စေဘဲ လေကြောင်ပျံသန်းမှုဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်စေရန် စုပေါင်းညှိ နှိုင်းဆောင်ရွက်ရမည်ဖြစ်ကြောင်း လေကြောင်းဆိုင်ရာများ ဗဟုသုတရရှိစေရန်အလို့ငှာ ရည်ရွယ်၍ စုစည်းရေးထား တင်ပြပါသည်။
ကိုးကား
(၁) https://www.ais.gov.mm/eAIP/2018-08-80/html/index-en-GB.html
(၂) ICAO Annex 11 (Air Traffic Services)
(3) www.code 7700.com
(4) www.wikipedia.org
(5) www.ais.gov.mm
(6) www.icao.int